Nowotwory złośliwe gardła - przyczyny, objawy i leczenie (2023)

Nowotwory złośliwe gardła – mięsaki i nabłoniaki limfatyczne, raki – występują częściej niż nowotwory niezłośliwe, ale wśród wszystkich nowotworów złośliwych zajmują dość odległe miejsce. Objawy nowotworu gardła bardzo często przypominają zwykłą infekcję górnych dróg oddechowych, dlatego postawienie właściwej diagnozy oraz wdrożenie leczenia jest często opóźnione.

SPIS TREŚCI

• Nowotwór złośliwy gardła - definicja i czynniki sprzyjające
• Objawy nowotworu złośliwego gardła
• Rozpoznanie nowotworu złośliwego gardła
• Leczenie nowotworu złośliwego gardła
• Czy można zapobiegać nowotworowi gardła?

Nowotwór złośliwy gardła - definicja i czynniki sprzyjające

Nowotwory złośliwe gardła rozwijają się z powodu wzrostu nieprawidłowych komórek w organizmie w okolicy: gardła środkowego, nosogardła lub gardła dolnego. Ten rodzaj nowotworu występuje znacznie częściej niż raki łagodne.

Wśród czynników zwiększających ryzyko zachorowania na raka gardła możemy wyróżnić:

1. nałogowe palenie papierosów,
2. zakażenie HPV (ludzkim wirusem brodawczaka),
3. żucie ziaren betelu lub tytoniu,
4. spożywanie dużych ilości alkoholu,
5. wiek (najczęściej nowotwór atakuje po 65. roku życia),
6. płeć męska,
7. rasa czarna,
8. osoby narażone na kontakt ze szkodliwymi substancjami chemicznymi, np. azbestem czy oparami kwasu siarkowego.

Objawy nowotworu złośliwego gardła

Wczesne objawy nowotworu złośliwego gardła zależą przede wszystkim od umiejscowienia guza. Nowotwory zlokalizowane w nosowej części gardła, wychodzące z migdałka gardłowego, dają objawy dopiero po osiągnięciu znacznej wielkości. Powoduje to narastające trudności w oddychaniu przez nos, przeważnie przez oba przewody nosowe. Zmienia się barwa głosu, a także zaburzona jest artykulacja. Z ust wydobywa się przykry zapach, z nosa powtarzają się i nasilają krwawienia. Większe niż zazwyczaj i wciąż powiększające się węzły chłonne szyi świadczą o szybkim rozwoju choroby i nasuwają podejrzenie przerzutów.

Nowotwory zlokalizowane w ustnej części gardła – jego tylnej ściany lub migdałka – to zazwyczaj raki. Guz ma wówczas postać nacieku, początkowo o gładkiej powierzchni. W miarę wzrostu guza dochodzi do jego częściowego rozpadu i powstania ubytku pokrytego martwiczym szarym nalotem.

Guz migdałka podniebiennego objawia się początkowo powiększeniem jednego migdałka, który staje się twardy i mniej ruchomy. Powierzchnia guza od strony przyśrodkowej jest nierówna, ziarnista.

Wszystkie te objawy powoli narastają. W początkowym okresie dolegliwości chorego ograniczają się do odczuwania obecności przeszkody w gardle, później powiększają się trudności w mówieniu, a w końcu i oddychaniu. Zauważenie któregokolwiek z wymienionych objawów jest sygnałem, że trzeba jak najszybciej zgłosić się do poradni laryngologicznej.

Rozpoznanie nowotworu złośliwego gardła

Podstawą w diagnostyce nowotworu gardła jak przede wszystkim dokładny wywiad lekarski z pacjentem. Istotne jest zebranie informacji na temat przebiegu dolegliwości, stosowanych leków, nałogów oraz innych towarzyszących chorób. Po uzyskaniu podstawowych informacji laryngolog wykonuje badanie lekarskie, które obejmuje jamę nosową, krtań, jamę ustną oraz wszystkie elementy gardła. Badanie wykonuje się za pomocą specjalnych lusterek i innych narządów, które pozwalają dokonać pełnej oceny laryngologicznej. Znalezienie ogniska choroby jest wskazaniem do pobrania wycinku błony śluzowej oraz wysłania go do badania mikroskopowego. Pozwala ono określić czy pobrany materiał zawiera komórki rakowe, a jeżeli tak to czy mamy do czynienia z nowotworem złośliwym czy łagodnym. Obecna technika pozwala również na ocenę jakiego typu jest to nowotwór.

Pobranie materiału do badania nie zawsze możliwe jest podczas badania laryngologicznego. Czasami konieczne okazuje się przeprowadzenie biopsji chirurgicznej, w trakcie której wycina się fragment lub całą tkankę. Oprócz tego inną metodą jest biopsja cienkoigłowa, która polega na pobraniu materiału za pomocą odpowiedniej igły i strzykawki lub biopsja laryngoskopowa, w której wykorzystuje się endoskop wprowadzany zwykle przez nos do gardła (laryngoskopia pozwala dodatkowo ocenić stopień zaawansowania choroby).

Duże znaczenie w diagnostyce mają również badania obrazowe, które pomagają ocenić jak bardzo rozwinięty jest nowotwór. Najpopularniejsze z nich to:

1. tomografia komputerowa,
2. zdjęcie rentgenowskie,
3. PET,
4. rezonans magnetyczny

Leczenie nowotworu złośliwego gardła

Istnieje kilka technik stosowanych w leczeniu raka gardła.

1. Metoda chirurgiczna - zabieg operacyjny zależy od tego gdzie zlokalizowane są zmiany nowotworowe. Jeżeli u pacjenta występują małe zmiany wystarczy zastosowanie małoinwazyjnego zabiegu, np. metodą laserową lub endoskopową. Zabiegi te są o tyle korzystne, że pozwalają uniknąć okaleczającej blizny oraz zachowują prawidłowe funkcje fizjologiczne gardła. Niestety bardziej zaawansowane zmiany wiążą się tym samym z rozległością tego zabiegu, a niekiedy koniecznością wycięcia krtani oraz strun głosowych. Wówczas chory traci zdolność (częściową lub całkowitą) mówienia z zachowaniem zdolności do połykania.

Często następstwem zabiegu chirurgicznego jest tracheotomia - utworzenie sztucznego otworu na szyi, który prowadzi bezpośrednio do tchawicy i daje możliwość oddychania po operacji. Niestety w przypadku raka gardła tracheotomia tworzona jest na stałe.

Pacjenci z przerzutami do węzłów chłonnych muszę być poddani ich usunięciu.

2. Chemioterapia - wykorzystywana jest jako leczenie uzupełniające po zabiegu operacyjnym i napromienianiu. Niszczy ona tkanki raka gardła.

3. Radioterapia - to metoda wykorzystująca promieniowanie o dużej energii, aby zniszczyć komórki nowotworowe. Należy zaznaczyć, że radioterapia niszczy komórki sąsiadujące z nowotworem, zatem wykorzystuje się szereg sposobów, aby ograniczyć niekorzystne działanie napromieniania. Podczas radioterapii gardła wykonuje się dla chorego specjalną maskę, która ma za zadanie utrzymywać jego głowę w odpowiedniej pozycji podczas leczenia i ograniczyć działania niepożądane w sąsiadujących tkankach.

U pacjentów z mało zaawansowanym nowotworem leczenie możliwe jest przy użyciu wyłącznie samego napromieniania, a w przypadku raka części nosowej gardła jest podstawowym sposobem leczenia. U pacjentów z krtaniową lokalizacją nowotworu, radioterapia stanowi uzupełnienie leczenia chirurgicznego, przed lub po operacji.

4. Terapia celowana - polega na przyjmowaniu przez chorego środków niszczących wyłącznie komórki rakowe.

Czy można zapobiegać nowotworowi gardła?

W profilaktyce raka gardła ważne jest:

1. rzucenie palenia papierosów,
2. ograniczenie spożywania alkoholu,
3. unikanie kontaktów ze środkami chemicznymi, takimi jak: kwas siarkowy, azbest, nikiel,
4. unikanie sytuacji, w których może dojść do zakażenia wirusem HPV.